In weer en wind
Het is vandaag, in tegenstelling tot ons vorige bezoek, een gure dag met ontzettend veel regen. De herfst lijkt officieel te zijn begonnen. We zijn op bezoek bij Huib, schipper bij de GVB. Wij vragen hem of de weersomstandigheden invloed hebben op zijn werk. We kunnen ons voorstellen dat varen minder prettig is met slecht zicht en veel wind.
”Wanneer je mist hebt dan zie je visueel niet wat er gebeurt. Als het erg mistig is dan moet je op de radar varen. De radar is nauwkeurig maar beperkt nauwkeurig. Je kunt op de radar niet precies afmeten hoeveel meter je nog naar de kant moet bijvoorbeeld. Het is ook wel spannend want je hebt meer te denken om je heen en je moet het hier allemaal uit zien te vogelen. Je ziet daarbuiten niks, dus dat is een extra moeilijkheidsgraad.”
”Wind speelt een rol. We hebben er vandaag niet echt veel last van maar je kan soms veel wind hebben. Veel windvlagen en daar moet je toch wel behoorlijk op anticiperen. Dat wijkt wel een beetje af van de normale routine. Als het enorm regent heb je ook slecht zicht maar dan kun je de radar weer bijzetten om het te ondervangen. Regen op zich is echter niet echt een belemmering.”
Wij denken even aan onszelf en de overtochten op de pont in de stromende regen. ”Tuurlijk, maar jullie staan over het algemeen binnen. Bij regen wordt er gevochten om binnen te staan en bij goed weer wordt er gevochten om buiten te staan. Dat houdt je toch wel een beetje.”
We constateren dat het met slecht weer ook altijd minder druk is. ”Ja, het scheelt enorm. In de winter zijn er minder mensen die de pont nemen en met heel slecht weer ook. Dan zitten de bussen waarschijnlijk voller, denk ik. Als je er vanuit gaat dat het veel fietsers zijn die met name dan de pont zouden nemen.”
Goed zeemanschap
”Op het water zijn de regels vaak net iets minder strikt dan op de weg. Dat heeft met snelheid te maken maar ook met de omstandigheden zoals een groot schip, klein schip, wind of nevenvaarwater. Dingen liggen vaak net iets minder vast en dat hangt dan meer samen met hoe je een bepaalde situatie interpreteert vanwege die complexiteit. Ook heb je verkeersbegeleiding in dit hele gebied. Vaak moet je je melden als je het blok, zoals dat heet, binnenkomt en je afmelden wanneer je het blok uit gaat. Zij kunnen je informatie geven wanneer je een bepaalde haven in wilt of als er schepen aan komen, op welke afstand ze zitten en wat de intenties van de schepen zijn. Soms zeggen ze: ‘’we willen nu dat je dit en dat doet’’. Dan heb je ernaar te handelen. Op dat moment nemen ze jouw navigatie als het ware over.’’
‘’In die zin is het complexer dan het wegverkeer waar je wegbelijning hebt, rood en groen licht en waar je rechts voorrang hebt. Soms zijn hier ook regels maar daar wordt vanaf geweken wanneer de veiligheid dat vraagt. Dan kom je in het gebied van ‘’goed zeemanschap’’ uit en dat overstijgt de regels.”
Wij zijn benieuwd of Huib de regels dan mag breken. ”Ik kan een voorbeeld geven. Je mag hier maximaal 12 km per uur varen maar op het moment dat je een veilige zone moet creëren of omdat je een ander schip wilt ontwijken wat gevaarlijk dichtbij komt, dan kun je ervoor kiezen om harder te varen. Als je daar op dat moment goede redenen voor hebt, dan kun je dat aanschouwen als ‘’goed zeemanschap’’. Onder ‘goed zeemanschap’’ heb je eigenlijk uitwijkclausules, laat ik het zo zeggen. Dat moet je wel hard kunnen maken. Het is niet zo dat je alles onder de noemer van ‘’goed zeemanschap’’ kunt gooien. Daarom heet het ook ‘’goed’’ zeemanschap. Daar is over nagedacht op dat moment en je hebt daar een goede reden voor die je kunt uitleggen. Dan kun je eventueel later, als er toch iets uit voortkomt zoals een zaak of procedure, aantonen dat het was vanwege die reden. De regels op het water dekken niet alles.”
Tijd voor een technische vraag, want wat wordt er eigenlijk allemaal geregistreerd op de boot zelf? Bijvoorbeeld wanneer je het vergelijkt met de black box van een vliegtuig. ”Tegenwoordig wordt er gewerkt met AIS, Automatic Identification System. Dit geeft precies aan waar andere schepen zich bevinden. Dit geeft ook aan waar wij onszelf bevinden.”
Wij vragen Huib of hij kan uitleggen hoe dit precies in zijn werk gaat. ”In zekere zin kun je het een beetje zien als jouw navigatiesysteem in de auto. Het geeft met name aan waar jij bent en de Havendienst weet dat ook. Andere schepen kunnen ook zien waar we zijn en zien welke snelheid we hebben waardoor je beter op elkaar in kunt spelen met navigeren.”
Maar Huib, alle kleine bootjes hebben dat systeem natuurlijk niet. ”Nee, veel boten hebben dat inderdaad nog niet. Van grotere boten is het inmiddels verplicht maar voor kleine boten niet. Dat is meer zichtwerk. Dit is ook wel één van de redenen misschien dat ze voorrang moeten verlenen. Maar je moet er altijd rekening mee houden dat niet alles te zien is. Het is een hulpmiddel, het is geen wet van meden en perzen.”
Dus je moet eigenlijk alles gebruiken om veilig over het water te manoeuvreren. ”Ja nou, de radar hoef je niet altijd te gebruiken maar die gebruik je bijvoorbeeld met slecht zicht. Dan voegt het echt iets toe. Nu is het gewoon visueel, dat je moet zien of het kan of niet kan en wat er wel en niet is. Dit moet in principe voldoende zijn.”
Heeft de GVB ook altijd voorrang op het IJ? ”Je bedoelt de pontveer in het algemeen? Wij geven hier voorrang aan grote schepen, formeel gezien. Kleine schepen moeten voorrang verlenen, maar er zijn wel bepalingen. Wij mogen van de grote vaart verwachten, als het mogelijk is, dat ze ons medewerking verlenen. Je hebt minder strak vastgelegde regels dan het wegverkeer. Je hebt geen midden-belijning en geen stoplichten, dus het is meer op inschatting en op de status van het schip, wat er gebeurt. Maar als wij in aanvaring met een ander schip komen zijn wij altijd fout, tenzij wij er niks aan kunnen doen. Je moet het natuurlijk wel zien te vermijden, ook als we voorrang hebben op een klein schip. Dan moeten we niet met dat schip in aanvaring komen, dat is niet handig.”
Je moet altijd proberen om een ongeluk te voorkomen. ”Altijd. Ja absoluut, dat doen we sowieso, maar voor ons en de passagiers aan boord geldt dat wel in grotere mate. Je hebt op het water een belangrijk onderdeel wat soms over regels heen gaat en dat is ‘’goed zeemanschap’’. Soms mag je van de regels afwijken om een onveilige situatie te voorkomen.”
